Orzecznictwo

SYSTEMY ORZECZNICTWA

Zakład Ubezpieczeń Społecznych (ZUS)

Powiatowe Zespoły Orzekające o Niepełnosprawności (PZO)

Do 1997 r. równoważne orzeczenia wydawane były również przez:

–        Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego

–        MSWiA

Od 1997 r. w zakresie zatrudnienia tylko ZUS i PZO są instytucjami, które określają możliwość zatrudnienia osoby niepełnosprawnej

OSOBA NIEPEŁNOSPRAWNA

Osobą niepełnosprawną w Polsce jest osoba, która uzyskała odpowiednie orzeczenie, lub osoba, która we własnym przekonaniu nie jest sprawna (takie wyróżnienie stosuje się w spisie powszechnym).

Jednak wszelkie ulgi, pomoc oraz świadczenia zapisane w ustawach i innych aktach prawnych, które mają wspomóc osoby niepełnosprawne, odwołują się do niepełnosprawności potwierdzonej orzeczeniem wydanym przez właściwy organ.

Osoba niepełnosprawna mająca prawne potwierdzenie swojej niepełnosprawności to osoba posiadająca orzeczenie/-a o:
- stopniu niepełnosprawności,
- niezdolności do pracy/ grupie inwalidzkiej.

CELE ORZEKANIA O NIEPEŁNOSPRAWNOŚCI

Niepełnosprawność orzeka się w celu:

–        odpowiedniego zatrudnienia

–        przyznania ulg i uprawnień

ORZECZNICTWO POZARENTOWE  –  W ZESPOŁACH DS. ORZEKANIA O NIEPEŁNOSPRAWNOŚCI

PROCEDURA  UZYSKANIA ORZECZENIA

Wymagane dokumenty:

•          wniosek o wydanie orzeczenia o stopniu niepełnosprawności podpisany przez

–        osobę pełnoletniego wnioskodawcy,

–        opiekuna prawnego w przypadku osoby w wieku 16-18 lat lub osoby ubezwłasnowolnionej sądownie,

–        kierownika ośrodka pomocy społecznej w przypadku osób niezdolnych do samodzielnego decydowania o sobie,

•          Zaświadczenie lekarskie o stanie zdrowia wydane przez lekarza, pod którego opieką lekarską znajduje się wnioskodawca

•          Inne dokumenty, w tym medyczne, umożliwiające ocenę stopnia niepełnosprawności.

•          Opłata: bezpłatnie

•          Termin załatwienia sprawy: nie później niż w terminie 1 m-ca od dnia złożenia wniosku, a w przypadku spraw szczególnie skomplikowanych - nie później niż w terminie 2 m-cy od dnia złożenia wniosku.

•          Sposób załatwienia sprawy:
Decyzja administracyjna – orzeczenie o niepełnosprawności lub o stopniu niepełnosprawności

                Tryb odwoławczy:

1. Wniosek o wydanie orzeczenia o niepełnosprawności lub o stopniu o niepełnosprawności.
2. Badanie i decyzja PZO (miejskie lub powiatowe zespoły ds. orzekania o niepełnosprawności)
   ewentualnie:

3. Odwołanie od decyzji do Wojewódzkiego Zespołu  ds. Orzekania o Niepełnosprawności za pośrednictwem PZO.
4. Badanie przez Komisję Wojewódzkiego Zespołu ds. Orzekania o Niepełnosprawności i wydanie orzeczenia.
   ewentualnie:

5. Pozew do sądu

•          Po uprawomocnieniu się orzeczenia osoba zainteresowana lub opiekun dziecka może ubiegać się o wydanie legitymacji osoby niepełnosprawnej.
W tym celu należy załączyć:

•          1 aktualną fotografię 35 x 45 mm podpisaną na odwrocie;

•          1 kserokopię orzeczenia o zaliczeniu do określonej grupy inwalidzkiej (oryginał do wglądu);

•          okazać dowód osobisty

•          Do czego służy orzeczenie

Ustawa o rehabilitacji  z 1997r. dotyczy osób niepełnosprawnych zaliczonych do jednego ze stopni niepełnosprawności, posiadających odpowiednie orzeczenie.

Orzeczenie takie jest niezbędne, aby móc korzystać z różnych ulg i uprawnień, np. ze skróconego czasu pracy, dodatkowego urlopu, programów PFRON, odliczeń rehabilitacyjnych, pomocy społecznej, czy z bezpłatnych przejazdów środkami transportu publicznego.

 Wyróżnia się trzy stopnie niepełnosprawności

STOPNIE NIEPEŁNOSPRAWNOŚCI

ZNACZNY

Do znacznego stopnia niepełnosprawności zalicza się osobę z naruszoną sprawnością organizmu, niezdolną do pracy albo zdolną do pracy jedynie w warunkach pracy chronionej i wymagającą, w celu pełnienia ról społecznych, stałej lub długotrwałej opieki i pomocy innych osób w związku z niezdolnością do samodzielnej egzystencji.

Długotrwała opieka i pomoc to konieczność ich sprawowania przez okres przekraczający 12 miesięcy.

UMIARKOWANY

Do umiarkowanego stopnia niepełnosprawności zalicza się osobę z naruszoną sprawnością organizmu, niezdolną do pracy albo zdolną do pracy jedynie w warunkach pracy chronionej lub wymagającą czasowej albo częściowej pomocy innych osób w celu pełnienia ról społecznych.

LEKKI

Do lekkiego stopnia niepełnosprawności

zalicza się osobę o naruszonej sprawności organizmu, powodującej w sposób istotny obniżenie zdolności do wykonywania pracy, w porównaniu do zdolności, jaką wykazuje osoba o podobnych kwalifikacjach zawodowych z pełną sprawnością psychiczną i fizyczną,

mającą ograniczenia w pełnieniu ról społecznych dające się kompensować przy pomocy wyposażenia w przedmioty ortopedyczne, środki pomocnicze lub środki techniczne.

Stopień niepełnosprawności orzeka się:
na czas określony - jeżeli według wiedzy medycznej może nastąpić poprawa stanu zdrowia lub          na stałe - jeśli według wiedzy medycznej stan zdrowia nie rokuje poprawy.

NIEPEŁNOSPRAWNOŚĆ DZIECI

Osoby, które nie ukończyły 16 r. ż. zaliczane są do osób niepełnosprawnych, jeżeli mają naruszoną sprawność fizyczną lub psychiczną  o przewidywanym okresie trwania pow. 12 mies., z powodu wady wrodzonej, długotrwałej choroby lub uszkodzenia organizmu, powodującą konieczność zapewnienia im całkowitej opieki lub pomocy w zaspokajaniu podstawowych potrzeb życiowych w sposób przewyższający wsparcie potrzebne osobie w danym wieku. 

U dzieci nie orzekamy stopnia niepełnosprawności.

ORZECZENIA PZO

Zespoły ds. Orzekania o Niepełnosprawności wydają orzeczenia o:

- niepełnosprawności osób, które nie ukończyły 16 r. ż.

- stopniu niepełnosprawności  osób powyżej 16 r. ż

- wskazania do ulg i uprawnień osób posiadających orzeczenie

SKŁAD ZESPOŁÓW ORZEKAJĄCYCH

Członkami zespołów orzekających są:

–        lekarze,

–        psycholodzy,

–        pedagodzy,

–        doradcy zawodowi,

–        pracownicy socjalni.

SYMBOLE PRZYCZYNY NIEPEŁNOSPRAWNOŚCI WYSTĘPUJĄCE W ORZECZENIACH
- 01-U -upośledzenie umysłowe;
- 02-P - choroby psychiczne;
- 03-L - zaburzenia głosu, mowy i choroby słuchu;
- 04-O - choroby narządu wzroku;
- 05-R - upośledzenie narządu ruchu;
- 06-E - epilepsja;
- 07-S - choroby układu oddechowego i krążenia;
- 08-T - choroby układu pokarmowego;
- 09-M - choroby układu moczowo- płciowego;
- 10-N - choroby neurologiczne;
- 11-I - inne, w tym schorzenia: endokrynologiczne, metaboliczne, zaburzenia enzymatyczne, choroby zakaźne i odzwierzęce, zeszpecenia, choroby układu krwiotwórczego.;
12-C – całościowe zaburzenia rozwojowe.

KTO WYDAJE ORZECZENIE O STOPNIU NIEPEŁNOSPRAWNOŚCI

Orzeczenie wydaje powiatowy (miejski) zespół do spraw orzekania o niepełnosprawności, a w drugiej instancji (czyli jeśli jesteśmy niezadowoleni z orzeczenia i składamy odwołanie) wojewódzki zespół.

W orzeczeniu powinny być zawarte wskazania dotyczące m.in.: odpowiedniego zatrudnienia (np. w zakładzie aktywności zawodowej), szkoleń, uczestnictwa w terapii zajęciowej, uprawnień drogowych niepełnosprawnego kierowcy.

Wskazania w orzeczeniu

Orzeczenie Powiatowego Zespołu poza ustaleniem niepełnosprawności i stopniu niepełnosprawności, zawiera wskazania dotyczące:

•          odpowiedniego zatrudnienia uwzględniającego psychofizyczne możliwości danej osoby;

•          szkolenia, w tym specjalistycznego;

•          zatrudnienia w zakładzie aktywności zawodowej;

•          uczestnictwa w terapii zajęciowej;

•          konieczności zaopatrzenia w przedmioty ortopedyczne, środki pomocnicze oraz pomoce techniczne, ułatwiające funkcjonowanie danej osoby;

•          korzystania z systemu środowiskowego wsparcia w samodzielnej egzystencji, przez co rozumie się korzystanie z usług socjalnych, opiekuńczych, terapeutycznych i rehabilitacyjnych świadczonych przez sieć instytucji pomocy społecznej, organizacje pozarządowe oraz inne placówki;

•          konieczności stałej lub długotrwałej opieki lub pomocy innej osoby w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji;

•          konieczności stałego współudziału na co dzień opiekuna dziecka w procesie jego leczenia, rehabilitacji i edukacji;

•          spełniania przez osobę niepełnosprawną przesłanek określonych w art. 8 ust. 1 ustawy z dnia 20 czerwca 1997 r. – Prawo o ruchu drogowym;

•          stwierdzenia, że niepełnosprawność osoby wymaga zamieszkiwania w oddzielnym pokoju.

                Wydanie orzeczenia nie wyklucza możliwości wykonywania pracy!

•          Podjęcie pracy może nastąpić:
- w warunkach chronionych, przede wszystkim w zakładzie pracy chronionej,
- na tzw. otwartym rynku pracy (u pracodawcy niezapewniającego warunków pracy chronionej), w przypadku uzyskania pozytywnej opinii Państwowej Inspekcji Pracy o przystosowaniu przez pracodawcę stanowiska pracy,
- w formie telepracy.

PODSTAWOWE UPRAWNIENIA I ULGI

1. Pomoc w załatwianiu różnych spraw. (korzystanie z praw wyborczych, załatwianie spraw poza kolejnością);
2. Ulgi na przejazdy (Ustawa z 20 czerwca 1992 o uprawnieniach do ulgowych przejazdów środkami publicznego transportu zbiorowego, os. niepełnosprawnym przysługują zniżki w przejazdach kolejowych i autobusowych). Prawo do w/w ulg trzeba udokumentować;
3. Parkowanie (karta parkingowa) – aby otrzymać kartę parkingową , wymagany jest znaczny, umiarkowany, lub lekki stopień niepełnosprawności z symbolem niepełn. z kodu R lub N lub na podstawie orzeczenia równoważnego.

4.       Ulgi pocztowe (bezpłatna usługa doręczania listów, paczek i przekazów bezpośrednio do domu. Listonosz powinien przyjąć zwykły opłacony list i wrzucić go do skrzynki) usługa dla osób niewidomych i ze schorzeniem narządu ruchu

5.       Usługi telekomunikacyjne – rabaty w opłatach za usługi Telekomunikacji Polskiej (50% ceny za przyłączenie i 50% w miesięcznym abonamencie) dla osób ze znacznym stopniem niepełn. z tytułu uszkaodzenia wzroku albo ze znacznym i umiarkowanym stopniem z tytułu uszkodzenia słuchu lub mowy

4. Zwolnienie z abonamentu za używanie odbiorników radiowych i telewizyjnych – dla znacznego stopnia niepełn., a także osób niesłyszących oraz niewidomych)

7. Ulgowe bilety do muzeów
8. Zniżka w opłatach paszportowych (ulgowa opłata wynosi 50 % stawki).
9. Ulgi w podatku dochodowym. Osoba niepełn. lub utrzymująca os. niepełnosprawną może odliczyć wydatki na:

a)      adaptację i wyposażenie mieszkań oraz budynków mieszkalnych stosownie do potrzeb wynikających z niepełnosprawności

b)      przystosowanie pojazdów do potrzeb wynikających z niepełn.

c)       zakup i naprawę indywid. sprzętu, urządzeń i narzędzi technicznych niezbędnych w rehabilitacji oraz ułatwiających czynności życiowe stosownie do potrzeb wynikających z niepełn. z wyjątkiem sprzętu agd  

Warunki niezbędne do dokonania odliczeń od dochodu:

•          Posiadanie dokumentu potwierdzającego niepełnosprawność

•          Posiadanie dowodów poniesionych wydatków, np. faktur VAT, rachunków

Nie dotyczy to wydatków na:

•          Używanie samochodu osób. ( I i II grupa oraz rodzice dzieci niepełn.) do potrzeb związanych z przewozem na niezbędne zabiegi leczniczo-rehabilitacyjne.

                Uwaga! Niektóre urzędy żądają udokumentowania

•          Opłacenie przewodników os. niewidomych I i II gr. oraz osób niepełn. z tytułu narządu ruchu z I gr.

•          Utrzymanie przez niewidomych (I i II gr.) psa przewodnika